ما و كنفرانس كاپ 28
مهدي زارع
اجلاس دوازده روزه كاپ 28، نشست‌هاي سازمان ملل متحد براي كنترل تغييرات اقليمي، پنجشنبه 9 آذر 1402 در دوبي آغاز شد. اين نشست‌ها از سال 1995 به عنوان مجمع كشورها براي بحث و تعيين‌تكليف تعهدات براي محدود كردن انتشار گازهاي گلخانه‌اي سالانه برگزار مي‌شود. كاپ COP مخفف «كنفرانس اعضا» است و كشورهايي كه كنوانسيون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغييرات اقليمي (UNFCCC) را امضا كرده‌اند (معاهده‌اي كه در سال 1994 لازم‌الاجرا شد) در آن شركت دارند. هيات ايراني به رياست وزير نيرو در اين كنفرانس حاضر شده بود كه روز جمعه 10 آذر محرابيان وزير نيرو اعلام كرد: «حضور سياسي، جانبدارانه و بي‌ربط رژيم جعلي صهيونيستي در كنفرانس تغييرات اقليمي را كه با محوريت ارزيابي عملكرد و پيشرفت جامعه جهاني در مواجهه با تغييرات آب و هوا در سطح جهان برگزار مي‌شود، مغاير با اهداف و راهبرهاي اين كنفرانس مي‌داند و در اعتراض به آن، محل كنفرانس را ترك مي‌كند.» محرابيان، هنگام ترك اين كنفرانس گفت: «از سران حدود ۱۵۰ كشور براي حضور در كاپ ۲۸ دعوت شده بود و ارزيابي‌ها نشان مي‌داد كه احتمالا تعداد قابل‌توجهي از اين مدعوين ازجمله مسوولان رژيم صهيونيستي در اين كنفرانس حضور نخواهند داشت. هيات جمهوري اسلامي ايران قصد داشت از فرصت حضور در كنفرانس بين‌المللي كنوانسيون تغيير اقليم باتوجه به اهميت اين كنفرانس براي تبيين شرايط، مذاكره با مقامات و هيات‌هاي كشور‌هاي مختلف و دفاع از ملت مظلوم فلسطين استفاده كند، اما در روز سخنراني سران و مقامات كشورها، اخبار منتشره، حاكي از سفر رييس رژيم صهيونيستي به شهر محل برگزاري كنفرانس تغييرات اقليمي (كاپ ۲۸) و حضور در اين رويداد داشت.» يك روز قبل وزير امور خارجه در گفت‌وگوي تلفني با همتاي اماراتي‌اش را ضمن تشكر از دعوت به عمل آمده از رييس‌جمهور براي شركت در كنفرانس كاپ ٢۸، حضور مقامات رژيم صهيونيستي در اين اجلاس را باتوجه به جنايات جنگي و نسل‌كشي اخير اين رژيم در خور تأمل جدي خواند. تغييرات اقليمي مشاهده شده در طول قرن بيستم شامل افزايش دماي جهاني هوا و اقيانوس‌ها، افزايش سطح آب درياها، كاهش طولاني مدت و پايدار پوشش برف و يخ و تغييرات در گردش جوي و اقيانوسي و همچنين الگوهاي اقليمي منطقه‌اي است كه بر بارندگي فصلي اثر مي‌گذارد. شرايط اين تغييرات بر اثر گرماي اضافي در سامانه اقليمي به دليل اضافه شدن گازهاي گلخانه‌اي به جو ايجاد مي‌شود. اين گازهاي گلخانه‌اي اضافي عمدتا توسط فعاليت‌هاي انساني مانند سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي (زغال‌سنگ، نفت و گاز طبيعي)، جنگل‌زدايي، كشاورزي و تغييرات كاربري زمين وارد مي‌شوند. اين فعاليت‌ها «به دام انداختن گرما» ميزان گازهاي گلخانه‌اي را در جو افزايش مي‌دهد. الگوي تغييرات مشاهده شده در سامانه اقليمي با افزايش اثر گلخانه‌اي سازگار است. ساير اثرهاي اقليمي مانند فعاليت آتشفشان‌ها، تابش خورشيد و تنوع طبيعي به تنهايي نمي‌توانند زمان و ميزان تغييرات مشاهده شده اقليمي را توضيح دهند. اقليم -يا آب و هوا- به ميانگين بلندمدت منطقه‌اي يا جهاني الگوهاي دما، رطوبت و بارندگي در فصول، سال يا دهه اشاره دارد. درحالي كه وضع هوا مي‌تواند تنها در چند ساعت تغيير كند، اقليم -يا آب و هوا- در بازه‌هاي زماني طولاني‌تري تغيير مي‌كند.
تغيير اقليم عبارت است از: تغييرات قابل توجه ميانگين شرايط آب و هوايي كه به عنوان مثال گرم‌تر، مرطوب‌تر يا خشك‌تر مي‌شوند و اين تغيير طي چندين دهه يا بيشتر رخ مي‌دهد. اين روند بلندمدت است كه تغييرات وضع هوا را (كه معمولا با گزارش‌هاي روزانه هواشناسي از آن مطلع مي‌شويم) از تغييرات آب و هواي طبيعي (تغييرات اقليمي) متمايز مي‌كند. فعاليت انسان به طور مستقيم (از طريق انتشار گازها يا ذرات) يا به طور غيرمستقيم (از طريق شيمي اتمسفر) منجر به تغيير در تركيب اتمسفر مي‌شود. انتشارات انساني باعث تغييرات در غلظت گازهاي گلخانه‌اي در دوران صنعتي شده است. در كنفرانس اقليمي 2023 سازمان ملل متحد در امارات، سلطان الجابر مديرعامل شركت ملي نفت امارات ADNOC رييس كنفرانس كاپ 28 نيز هست. اين شركت، در ترسيب كربن و ساخت سوخت هيدروژن از محصولات جانبي استخراج نفت سرمايه‌گذاري كرده است.
ترسيب كربن Carbon sequestration به روند ذخيره كربن موجود در هوا در خاك و گياهان گفته مي‌شود. اين روند با ذخيره كربن از هوا باعث مي‌شود كه از ميزان گازِ گلخانه‌اي دي‌اكسيد كربن كاسته شده و به بهبود كيفيت هوا كمك كند. بدين‌ترتيب اين كار به معناي رسوب دادن و تخليه كربن موجود در جو (اتمسفر) است. طبق گفته هيات بين دولتي تغييرات اقليمي (IPCC)، چنين اقداماتي، حتي اگر به طور كامل اجرا شوند، اثر كمي بر انتشار گازهاي گلخانه‌اي خواهند داشت. امارات متحده عربي اولين كشوري در خاورميانه بود كه توافقنامه آب و هواي پاريس را تصويب كرد و متعهد شد تا سال 2050 ميزان انتشار گازهاي گلخانه‌اي را به صفر برساند. امارات متحده عربي با آفتاب تقريبا بي‌حد و حصر و دارايي حاكميتي قابل توجه، هجدهمين سرانه جهاني و اولين كشور اوپك از نظر ظرفيت انرژي خورشيدي است. انرژي خورشيدي اكنون حدود 4.5درصد از تقاضاي برق امارات متحده عربي را برآورده مي‌كند و با پروژه‌هاي در حال ساخت افزايش توليد از 23 گيگاوات (GW) انرژي امروز به 50 گيگاوات تا سال 2031 برنامه‌ريزي شده است. نيروگاه هسته‌اي بركا (اولين نيروگاه هسته‌اي در جهان عرب) توليد برق هسته‌اي را در سال 2020 آغاز كرد. اين نيروگاه فعلا تنها يك درصد از نياز برق كشور را تامين مي‌كند، در صورت بهره‌برداري كامل در سال 2030، اين ميزان ممكن است به 25درصد افزايش يابد. بخش نفت ذاتا سرمايه‌بر است، نه نيروي كار، بنابراين نمي‌تواند شغل كافي براي امارات فراهم كند. امارات متحده عربي بايد به يك اقتصاد مبتني بر دانش با اشتغال مولد در بخش‌هايي كه به استخراج منابع مرتبط نيستند، تبديل شود. در امارات متحده عربي، صندوق ثروت دولتي «مبادله» Mubadala وظيفه دارد اين انتقال را فعال كند. اين شركت در بخش‌هاي مختلف با فناوري پيشرفته سرمايه‌گذاري كرده است و از ماهواره‌هاي تجاري تا تحقيق و توسعه در انرژي‌هاي تجديدپذير فعال است. اما حتي اگر امارات متحده عربي تا حدي در داخل كشور به صفر خالص برسد، ادامه صادرات نفت در سطح بين‌المللي به اين معني است كه در جايي سوزانده مي‌شود و بنابراين بحران اقليمي به رشد خود ادامه خواهد داد.